เจตสิก | ความหมาย | ลักษณะ | กิจ | ผล | เหตุใกล้ |
ผัสสเจตสิก | การกระทบอารมณ์ | การกระทบอารมณ์ | การประสานอารมณ์ วัตถุ วิญญาณ | การประชุมพร้อมกัน | อารมณ์ปรากฏ |
สุขเวทนาเจตสิก | ความสุขความสบาย ทางกาย | การสัมผัส ถูกต้องกับ อารมณ์ที่ดี | การทำให้ สัมปยุตตธรรมเจริญ | ความชื่นชมยินดี ทางกาย | กายประสาท |
ทุกขเวทนาเจตสิก | ความทุกข์ยาก ลำบากกาย | การสัมผัส ถูกต้องกับ อารมณ์ที่ไม่ดี | การทำให้ สัมปยุตตธรรม เศร้าหมอง | การอาพาธทางกาย | กายปสาท |
โสมนัสเวทนาเจตสิก | ความสุข ความสบายใจ | การเสวย อารมณ์ที่ดี | การทำจิต ให้อยู่ร่วมกับ อารมณ์ที่ดี | ความชื่นชมยินดี ทางใจ | ความสงบกาย สงบใจ |
โทมนัสเวทนาเจตสิก | ความทุกข์ใจ | การเสวย อารมณ์ที่ไม่ดี | การตามเสวยอารมณ์ ด้วยอาการ ที่ไม่พอใจ | ความอาพาธ ทางใจ | หทัยวัตถุ |
อุเบกขาเวทนาเจตสิก | ความรู้สึกเฉย ๆ ไม่ทุกข์ ไม่สุข | การเสวย อารมณ์ปานกลาง | การรักษา สัมปยุตตธรรม ไม่ให้เจริญ ไม่ให้เศร้าหมอง | ความเฉย ๆ | จิตที่ไม่ยินดี |
สัญญาเจตสิก | ธรรมชาติ ที่จำหมายอารมณ์ | ความจำ | การหมายไว้ และจำได้ | ความจำได้ ในสิ่งที่หมายไว้ | อารมณ์ที่ปรากฏ |
เจตนาเจตสิก | การแสวงหา หรือขวนขวาย ที่จะให้เป็นไป ในอารมณ์ หรือ ความตั้งใจ | การชักชวน | การขวนขวาย | การจัดแจง | นามขันธ์ทั้ง ๓ ที่เหลือ |
เอกัคคตาเจตสิก | ธรรมชาติ ที่จิตตั้งมั่น อยู่ในอารมณ์เดียว | การไม่ฟุ้งซ่าน | การรวบรวม สหชาตธรรม | ความสงบ | สุขเวทนา |
ชีวิตินทรียเจตสิก | นามธรรม ที่มีหน้าที่ รักษานามธรรม ที่เกิดพร้อมกับจิต ให้ตั้งอยู่ ตามอายุของตน | การเลี้ยง รักษาธรรม ที่เกิดร่วมกัน พร้อมกัน | ความตั้งอยู่ และเป็นไปได้ | การทรงอยู่ได้ ซึ่งธรรม ที่เกิดร่วมกัน พร้อมกัน | นามขันธ์ทั้ง ๓ ที่เหลือ |
มนสิการเจตสิก | การกระทำอารมณ์ ให้แก่จิต หรือความใส่ใจ ในอารมณ์ | การทำให้ ธรรมที่เกิดร่วมกัน พร้อมกัน (สัมปยุตตธรรม) ใส่ใจ ในอารมณ์ | การทำให้ สัมปยุตตธรรม ประกอบ ในอารมณ์ | การทำให้ สัมปยุตตธรรม ให้มีหน้าที่ เฉพาะอารมณ์ | อารมณ์ |
วิตกเจตสิก | การยกจิตขึ้นสู่อารมณ์ | การยกจิตขึ้นสู่อารมณ์ | การกระทำให้จิต กระทบอารมณ์ บ่อยๆ | จิตที่ทรง อยู่ในอารมณ์ | นามขันธ์ทั้ง ๓ ที่เหลือ |
วิจารเจตสิก | การประคองจิต ให้อยู่ในอารมณ์ | การพิจารณา อารมณ์ บ่อยๆ | การทำให้ สหชาตธรรม ประกอบในอารมณ์ | การตกแต่งจิต ให้อยู่ในอารมณ์ | นามขันธ์ทั้ง ๓ ที่เหลือ |
อธิโมกขเจตสิก | ธรรมชาติ ที่ทำให้จิตตัดสิน ในอารมณ์ | การสันนิษฐาน อารมณ์ | การไม่โยก ไม่คลอน | การตัดสิน | สันนิษฐานธรรม |
วิริยเจตสิก | ความเพียร เพื่อให้ได้อารมณ์ | ความอุตสาหะ | การอุดหนุน ค้ำชู สหชาตธรรม | การไม่ย่อท้อ ถดถอย | ความสลด |
ปีติเจตสิก | ความปลาบปลื้ม หรืออิ่มใจ ในอารมณ์ | ความอิ่มใจ | การทำให้ กายและใจ อิ่มเอิบ | กายและใจ เฟื่องฟู | นามขันธ์ทั้ง ๓ ที่เหลือ |
ฉันทเจตสิก | ความพอใจ ในอารมณ์ ความปลงใจ ที่จะทำ์ | ความปรารถนา เพื่อจะกระทำ | การแสวงหาอารมณ์ | ความปรารถนาอารมณ์ | อารมณ์ |
โมหเจตสิก | ธรรมชาติ ที่เป็นความหลง ความไม่รู้จริง ตามสภาวะ ของอารมณ์ | การไม่รู้ | การปกปิดไว้ ซึ่งสภาวะ แห่งอารมณ์ | ความมืดมนธ์ | การไม่เอาใจใส่เป็นอันดี ต่ออารมณ์นั้น |
Advertisement
58
pages
เปรียบเทียบเจตสิก
Advertisement